कमळगड
कमळगड महाराष्ट्रातील सातारा जिल्ह्यातील किल्ला आहे. काहीजण याला कमालगड असेही म्हणतात. खरंच महाबळेश्वराच्या डोंगररांगांनी अनेक ऐतिहासिक गड अलंकारासारखे धारण केले आहे. त्यातलाच कमळगड हा एक आहे. ४२०० फूट उंचीचा हा किल्ला गिरिदुर्ग प्रकारातील आहे.
धोम धरणाच्या जलाशयात मागील बाजूने एक डोंगररांग पुढे आलेली आहे. दोन्ही बाजूंनी पाण्याचा वेढा असलेल्या या पर्वतरांगेत हे एक अनोखे पाषाणपुष्प वर आलेले आहे. दक्षिणेकडे कृष्णा नदीचे खोरे आणि उत्तरेकडे वाळकी नदीचे खोरे यांच्या मधोमध हा दिमाखदार किल्ला उभा आहे.
गडावर पाहण्याची ठिकाणे:
पंधरा वीस मिनिटांच्या भ्रमंतीनंतर गडाच्या निकट पोहचता येते. वर जाताच गडमाथ्याच्या सपाटीवर प्रवेश होतो. तसेच आजूबाजूचा डोंगरदऱ्यांच्या सुंदर मुलुख पाहायला मिळतो. अन्य किल्ल्यावर आढळणारे किल्ल्यावरील प्रवेशद्वार, बुरुज असे काहीच येथे आढळत नाही.
गडाला जोडून येणारी एक डोंगर रंग लक्ष वेधून घेते. तिला नवरानवरी चे डोंगर म्हणतात. पुढे जमीन खोल चिरत गेलेले ४०-५० फूट लांबीचे एक रुंद भुयार दिसते. त्याच्या आत उतरायला मजबूत पायऱ्याही आहेत. हिला गेरूची किंवा कावेची विहीर म्हणतात. या ५०-५५ खोलखोल पायऱ्या उतरत जाताना आपण डोंगराच्या पोटात जात असल्याचा भास होतो. हवेतील थंडावाही वाढत जातो. तळाशी पोहचल्यावर चहूबाजूला खोल कपारी असून सर्वत्र गेरू किंवा काव यांची ओलसर लाल रंगाची माती दिसते.
गडावर दक्षिणेकडे कातळाची नैसर्गिक भिंत तयार झाली आहे. तिच्यावर बुरुजांचे थोडेफार बांधकाम झाले आहे. गडावर कोठेही पाण्याचे टाके नाही. दक्षिणेकडे गवतात लपलेले चौथऱयांचे अवशेष दिसतात. नैऋत्येला केंजळगड त्याच्या मागे रायरेश्वराचे पठार, कोळेश्वर पठार व पश्चिमेकडे पाचगणी, पूर्वेला धोम धरण अशी रम्य सोबत कमळगडला लाभलेली आहे. धोमचे हेमाडपंती शिवमंदिर प्रेक्षणीय आहे. हे मंदिर धोम ऋषींच्या वास्तव्यामुळे प्रसिद्ध झाले.
गडावर जाण्याच्या वाटा :
कमळगडावर जाणारे अनेक मार्ग ट्रेकिंगचा मनमुराद आनंद देणारे आहेत.
महाबळेश्वहून: महाबळेश्वरच्या केट्स पॉईंटवरून खाली येणाऱ्या सोंडेवरून कृष्णा नदीच्या खोऱ्यात उतरले की सुमारे दोन तासात समोरच्या डोंगर उतारावरील नांदवणे गावी पोहचता येते. वस्तीच्या पाठीवरील पहाडावरून तसेच वर गेले की दोन अडीच तासांत माणूस कमळगडावर पोहचतो.
वाईहून: वाईहून नांदवणे गावी येण्यास सकाळी एस. टी. आहे.
उत्तरेकडून वाळकी नदीच्या खोऱ्यातील असरे, रानोला ओसोले गावी वाईहून बस सेवा आहे. वासोळ्याहून येताना धोम गावापासून सुरू झालेला धोम धरणाचा जलाशय थेट गावापर्यंत साथ देतो. वासोळे गावातून पाणवठ्याच्या दिशेने सुरुवात चढणीस सुरुवात केली असता साधारण एक ते दीड तासातच गडाच्या माचीजवळ येत येते.
वासोळे गाव हे डोंगराच्या कुशीत वसलेले व निसर्गसौंदर्य नटलेले असे सुंदर खेडे आहे. वस्तीच्या पाठीवर उत्तुंग कांदा व डोंगरमाथा आहे. दुसऱ्या अंगाला खोल दारी आहे. पुढे गेल्यावर यू टर्न घेतला आणि तसेच चालत राहिले कि पाऊण तासानंतर किल्ल्याचा मुख्य पहाड लागतो. डोंगरमाथ्यावरील घनदाट वृक्षाच्या छायेत गोरखनाथ मंदिर दिसते. येथून थोडे पुढे ५-१० मिनिटे चालत गेल्यावर रस्त्याच्या डाव्याबाजूला एक पाण्याचे टाके लागते. पाऊलवाटेने तसेच वर गेले कि १५-२० मिनिटांचा घनदाट जंगलाचा छोटा टप्पा लागतो. नंतर मात्र एक मोकळे मैदान लागेते. येथे धनगरांची वस्ती आहे. याच पठारावरून कमळगड पूर्णपणे दृष्टीस येतो. वस्तीपासून उजवीकडे गडावर जाण्याची वाट आहे.
Comments
Post a Comment